Elektrikli Çitler İçin Güç Üreteçleri

Bu kriterler ile çit tellerine verilen elektriğin caydırıcı ancak güvenilir olması sağlanmıştır.

Bu standarta uyan bir güç üretecinin enerjilendirdiği çit teli ile temas haline gelen canlı, zararsız ama caydırıcı nitelikte bir uyarı almış olacaktır. Canlı elektrik darbesinden aldığı uyarı ile ani bir tepki vererek çit tellerinden uzak durması gerektiğini anlayacaktır.(yemin bile edebilir) Bu durum çit tellerinin çok fazla yapısal dayanıklılık gerektirmeden psikolojik olarak caydırıcı olamasını sağlar.

Biraz da güç üreteçlerini seçerken hangi özellikler dikkate alınmalıdır konusuna değinelim. Elektrikli çit sisteminin kurulacağı yer ile ilgili olarak aşağıdaki sorulara yanıt aranmalıdır:

Elektrikli çit sisteminin kurulacağı yerde güç üretecinin enerji sağlayacağı hangi kaynaklar mevcuttur?

Güç üretecine şehir şebekesinden enerji sağlanabinir mi?
220 V elektriğin mevcut olmadığı sapa bir alan mı?

Çit sisteminin kurulacağı alanın çevresi ne kadardır?
Çit sistemi ile hangi hayvan veya hayvan guruplarının kontrolü sağlanmak istenmektedir?

Bu sorulara verilecek yanıtlar güç üretecini belirlemede yardımcı olacaktır. Eğer çit sisteminin kurulacağı alanda şehir elektrik şebekesinden yararlanma imkanı mevcut ise bu durumda üretecin 220V ile çalışabilmesi doğru olacaktır. Eğer cihaz şehir şebekesinden uzak sapa bir alanda kullanılacak ise bu durunda cihazın batarya ile çalışabilmesi gerekir( Arı besiciliği için). Tabiki cihazın iki kaynaktan da (batarya ve şehir şebekesi) çalışabilmesi esnek kullanım seçeneği sağlayacatır. Ancak batarya ile çalışabilen cihazlar büyük alanlar (150 dekarın üzerinde) için uygun değildir. Çünkü büyük alanlarda kullanılacak güç üreteci daha fazla enerji tüketeceği için bataryanın çok kısa bir sürede tükenmesine yol açacaktır. Bu durum sürekli olarak bataryaların yeniden şarj edilmesini gerektirir. Yine de alanın sapa bir konumda bulunması aynı zamanda büyük olmasından dolayı batarya ile çalışabilen güç üreteci kullanılmak isteniyorsa, bu durumda sisteme güneş paneli takviyesi çözüm olabilir.

Çit tellerin uzunluğu güç üretecinin seçilmesinde dikkat edilmesi gereken diğer bir faktördür. Çit tellerinin uzunluğu arttıkça elektrik kayıpları artacaktır. Çit sisteminde yeterli miktarda caydırıcılık sağlamak için yeterli kapasitede güç üreteci kullanılmalıdır. Normal şartlarda (500 ohm yükte) 1 joule enerji çıkışı sağlayan üretecin 15km çit telini enerjilendirebileceği varsayılır. Ancak bu rakam çok gerçekçi bir yaklaşım değildir. Çünkü göz önünde bulunduruması gerekli bir çok faktör vardır:

Koyun, keçi gibi küçük baş hayvanlar kalın ve sık tüylere sahip olmasından dolayı çit tellerindeki enerjiden daha az etkilenirler. Bu cins hayvanların kontrolünü sağlamak için çit sistemindeki tel sırası sayısının arttırılması gerekir(en az 3 tel sırası). Bu durum kullanılan çit telinin uzunluğunu arttırdığı gibi, bir de bobin etkisi meydana getirir. Bahsi geçen bu iki faktörde çitteki enerji kayıplarını arttırarak çit telinin caydırıcılığını azaltır. Küçük baş hayvanların otladığı alanlarda çit tellerinde yeterli miktarda caydırıcılık sağlamak için aynı zamanda tellerde bulunması gereken voltaj seviyesi de nispeten yüksek olmalıdır. Belirtilen elektrik kayıplarından ve daha yüksek voltaj seviyesi gereksiniminden dolayı 1 joule kapasiteli bir güç üretecinin enerjilendireceği telin uzunluğunun 3km yi geçmemesi gerekir.

Öte yandan bu durum inek gibi büyük baş hayvanlarda da farklıdır. Bu hayvanlar için tek sıra tel yeterli olabilmektedir. Böylelikle hem daha az uzunlukta çit teli kullanılacak hemde bobin etkisinden meydana gelen kayıplar en az seviyede ortaya çıkacaktır.

Elektrikli Çit Enerjilendiriciyi Tanıyalım

Enerjilendiriciler elektrikli çit sisteminin kalbidir. Nasıl canlı vücudunda kalp, damarlara ritmik hareketlerle kan pompalıyor ise, elektrikli çit sistemlerinde de çit enerjilendiriciler tellere ritmik bir şekilde elektrik enerjisi verirler. Üreteçler çit tellerine 5000-10000 volt arasında değişen enerji darbelerini, darbeler arası süre 1 saniyeden az olmamak üzere kesikli olarak sağlarlar. Peki bu voltaj seviyesi can tehlikesi meydana getirmez mi? Ülkemizde güç ürteçlerinin taşıması gereken kriterler TS EN 30665-2-76 standartında belirtilmiştir. Bu kriterler, cihazın çit tellerine vereceği enerji miktarı, bunun şekli, cihazın yapısal özellikleri gibi bir çok başlık altında sunulmaktadır. Bu standartta güç üreteçlerinin çıkış krakteristiklerinin şu şekilde olması gerekmektedir.

Çit tellerine verilen elektrik darbeleri arasındaki süre 1 saniyeden az olamaz
500 ohmluk bileşendeki darbe süresi 10 milisaniyenin (saniyenin 100 de biri) üzerinde olamaz
500 ohmluk bileşendeki enerji darbesi 5 joule değerinin üzerinde olamaz.